کاوش نیوز: مردم دلیجان از دیرباز در باور خود اسفند را سرآغاز تحولی در طبیعت و آمادگی برای ورود به فصل بهار دانسته و هرساله در اوایل اسفند ماه با پختن آش، شکرانه سلامت را به جا می آورند.
پخت آش اسفندی یکی از آئین های باستانی دلیجان است که به پاس شکرگزاری در همه خانه ها پخته می شود و نماد برکت و زندگی، روشنی خانه تا سال دیگر است.
در ایران باستان ،اسفند عنوان روزی است که مردان به زنان هدیه می دادند و زنان با پاسداشت این هدیه آش بر پا می کردند در واقع ماه اسفند ماهی سرشار از دوستداری، بردباری و فروتنی است.
مردم این خطه برای سپاس از خداوند و شکرگزاری از درگاهش آئین جشن و سرور و پخت آش را برپا می کردند تا زمستان را با شب های بلند، تاریک سرد پشت سر گذاشته و با وزیدن باد اسفندی که مژده قصل دیگر را در دل خود دارد، به استقبال بهار بروند.
آش اسفندی با اسامی دیگری چون آش هفت دانه، آش هفت حبه، آش دانکو، آش دانگو، آش دونکی و آش دونی هم شهرت دارد و هر ساله توسط مردم دلیجان پخته می شود چرا که معتقدند اسفند با خود حال و هوای نوروز را به همراه می آورد.
آش اسفندی هفت گونه از حبوبات که در زبان راجی دلیجانی به آن الوره می گویند پخته می شود و ترکیبی از نخود، لوبیا سفید، لوبیا چشم بلبلی، لوبیاچیتی یا قرمز، گندم، ماش، عدس به همراه دیگر مواد است.
اما مواد دیگر هم مانند، نخود سیاه، مغز گردو، هسته زردآلو،کشمش، چغندر، زردک، سرکه، شیره، نمک، زرد چوبه، زیره، و پیاز داغ نیز در پخت این آش، استفاده می شود.
در گذشته های دور این آئین، به صورت نمادین با برگزاری عروسی سنتی دلیجانی، مراسم چوب بازی، برگزاری مسابقه بین کودکان و نوجوانان و بازی های محلی و انواع تفریحات شاد و مفرح برگزار می شده است.
رئیس گروه حفظ و احیای بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی گفت: در دلیجان اعتقاد بر این است که آش اسفندی با ماجرای اسفندیار ارتباط دارد واسفندیار روئین تن که با اسب سیاه کشته شد، با اسب سفید می آید، اسب سیاه او را به جهان زیرین برد و اسب سفید بازگرداند.
اسماعیل شراهی افزود: باور دیگر در دلیجان بر این است که دیگی از آش را با ترکیبات ویژه از شب تا صبح در تنور می گذاشتند تا در آن سال تنور خانه هم گرم بماند و آش اسفندی را می خوردند تا توان پایان زمستان گذرانی و رساندن خود به بهاران را داشته باشند.
شراهی ادامه داد: باور دیگر گرم و زنده شدن زمین در اسفندماه است که طبیعت سبز و بارور می شود و بر بنیان این باور چون زمین نماد باروری و زندگی است، در این روز زنان جشن می گیرند و در آئین های زنانه نظیر پخت اش اسفندی شرکت می کنند.
رئیس گروه حفظ و احیای بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی گفت: این ایین کهن در دی ماه امسال در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسید.
شهردار دلیجان گفت: آیین پخت آش اسفندی برای چهارمین سال متوالی با حضور گسترده مردم این شهرستان برگزارشد.
غلامحسین منصوری افزود: این آیین با هدف احیا و بازآفرینی سنن و معرفی آداب و رسوم، فرهنگ، باور و اعتقادات مردمی برگزار می شود.
وی با بیان اینکه داشته های فرهنگی و سنتی مردم دلیجان نشان از اصالت آن ها دارد، بیان کرد: این داشته ها ابتدا باید به خود دلیجانی ها و سپس به سایر مناطق معرفی شود.
منصوری گفت: امسال به دلیل اینکه بهمن ماه و اوایل اسفندماه مصادف با ایام فاطمیه و شهادت حضرت فاطمه زهرا(س ) بود، این آیین با تاخیر برگزار شد.
وی، آش اسفندی را یکی از آداب و رسوم کهن مردم شهرستان دلیجان دانست و ادامه داد:این جشنواره در واقع جشن شکرگزاری که با همکاری شورای اسلامی شهر، فرمانداری، اداره آموزش و پرورش، جمعیت هلال احمر، شبکه بهداشت و درمان، بهزیستی، فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.
نویسنده کتاب تاریخ و فرهنگ دلیجان نیز معتقد است :مردم دلیجان ماه اسفند را آغاز تحولات در طبیعت می‌دانند و هر سال در نخستین روز از اسفند به منظور شکرگزاری سلامت و بارش نزولات آسمانی این آیین دیرین را برگزار می‌کنند.
حسین صفری افزود: مردم از این فرصت برای تحولات درونی نیز بهره می‌گیرند، چراکه این تحولات را سرآغاز سعادت می‌دانند.
وی، در رابطه با پخت آش اسفندی و سابقه تاریخی آن در دلیجان گفت: در ایران باستان در نخستین روز اسفند مردان به زنان هدیه می‌دادند و بانوان نیز به پاسداشت این هدیه آشی تدارک می‌دیدند.
نویسنده کتاب زبان راجی بیان کرد: وجود این همه محبت در این ماه می‌توان ماه اسفند را ماهی مملو از دوست داشتن، بردباری، فداکاری و فروتنی دانست.
وی ادامه داد: نامگذاری آش اسفندی به این دلیل است که در روزهایی که برف سنگین و زمستان سخت بر مردم این نواحی چیره می‌شد بانوان، آشی مقوی برای افزایش نیروی بدنی می‌پختند تا در برابر سرما و بوران خانواده را حفظ کنند.
نویسنده کتاب داستان‌ها و زبانزدهای دلیجانی افزود: آش اسفندی با هفت نوع حبوبات طبخ می‌شود که این مواد ترکیبی از نخود، لوبیاسفید، لوبیا چشم‌بلبلی، لوبیاچیتی یا قرمز، گندم، ماش، عدس است که به همراه مواد دیگری مانند نخود سیاه، مغز گردو، هسته زردآلو، کشمش، چغندر، زردک، سرکه، شیره، نمک، زردچوبه، زیره و پیاز داغ پخت می‌شود.
شهرستان دلیجان از توابع استان مرکزی با 50 هزار نفر جمعیت در مرکز کشور و در کمربندی راه ارتباطی استان های جنوبی و غربی به تهران و شمال کشور قرار دارد.
47 اثر تاریخی شهرستان دلیجان شامل کاروانسرا و پل دودهک، مجموعه بازار نراق، امامزاده سلیمان، امامزاده یحیی، امامزاده بی بی زبیده خاتون، غار شگفت انگیز نخجیر، کاروانسرا و قلعه و غار کهک، بادگیرها و آب انبارها و منازل تاریخی نراق به ثبت ملی رسیده است.