کاوش نیوز-دکترمصیب عباسی، تاسیس دولت مدرن براساس نگرش و باورهای غربی خاص انگلیسی و آمریکایی آرمان بزرگ سلاطین پهلوی بود، در تحقق این آرمان موانعی وجود داشت پژوهش‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که در جغرافیای فرهنگی و اجتماعی ایران، مهمترین مانع برای دولت مدرن، اسلام و مذهب تشیع بود.

سلاطین پهلوی برای عبور از این مانع سخت، باید ابتدا از روحانیت شروع می‌کردند و آنها را از ساحت سیاسی، فرهنگی و حکمرانی کشور خارج می‌کردند.

رضا شاه پهلوی برای رفع مانع مذکور «سیاست تضعیف مذهب و حذف تدریجی روحانیت از مصادر امور» را در برنامه خود و دولت قرار داد و منابع قدرت و سرمایه مادی و معنوی را در به حاشیه راندن اسلام و تشیع و منزوی کردن روحانیت بکار گرفت و راه پدر را پسر با قدرت بیشتر ادامه ادامه داد و جامعه روشنفکران همسو با سلاطین پهلوی نتوانستند راهبردی را برای هم رای کردن روحانیت با سلطنت تدوین و در اختیار دو شاه پهلوی قرار دهند وحتی در دور ساختن شاهان و دولتمردان از روحانیت کوشا بودند و در این مسیر ناهموار و آسیب‌زا برای انزوای روحانیت طرح «عدوات بین روحانیت و دانشگاهیان» را ارائه دادند.

این دو راهبرد بستر تقابل سلطان و مجتهد را به وجود آورد و با ظهور حضرت امام خمینی در دهه چهل، تقابل سلطان و مجتهد شکل عملی به خود گرفت و امام با ایمان آگاهانه و متعهدانه و فزاینده به نقد عملکرد سلطان پهلوی و دوره پهلوی پرداخت و با شحاعت تمام علیه طرح‌های سلطنت و دولت مانند اصلاحیه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، نحوه رفراندم اصول ششگانه انقلاب سفید و لایحه کاپیتولاسیون موضع‌گیری علنی کرد و با این حرکت خود، فصل نوینی را در ظهور جنبش اجتماعی و انقلاب سیاسی به وجودآورد.
  مردم وقتی تقابل سلطان و مجتهد را دیدند جانب مجتهد را گرفتند و برای دفاع از شان و جایگاه علما و مراجع دینی از امام تا حد گذشت از جان پشتیبانی کردند. ‌قیام ۱۵ خرداد سال ۴۲ حکایت از حمایت حکیمانه مردم از امام خمینی دارد.

از قیام ۱۵ خرداد سال ۴۲ تا پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن سال ۵۷، روند تقابل سلطان و مجتهد رو به افزایش است و نیز روند حمایت و همگرایی مردم در گستره ملی با امام و روحانیت فزاینده و انقلاب آفرین.

همگرایی و پیوند امام خمینی با مردم و مردم با امام  راهبردی بود که امام برای از جا کندن نظام پهلوی اتخاذ کرد در حالی که سلطان پهلوی برای تحکیم پایه‌های سلطنت به آمریکا و ارتش و نفت و ساواک و کیش شاهانه خود متکی بود ولی در این تقابل شاه پهلوی شکست خورد و در ۲۶ دی سال ۵۷ از ایران فرار کرد.

راز این تقابل چیست ؟
راز این تقابل به تعبیر تدا اسکاچپول ریشه در قیام امام حسین دارد و در اندیشه سیاسی نبوی و علوی همگرایی با طاغوت، ظالم، منافق و فاسد و فاسق و باند باز برای لحظه‌ایی مصلحتا تعریف نشده است.  انس و اعتقاد مردم با مکتب امام حسین و نهضت عاشورا ناگسستنی است و مردم با مجتهد می‌تواند با عاشورا پیوند برقرار کند نه با سلطان  و راز پیوند مردم با امام رازی است پایدار و برآمده از قرآن، و این راز توانست با افشاگری امام خمینی به یک قدرت اجتماعی تبدیل و سلطنت پهلوی را در تقابل سخت قرار دهد و این تقابل از روحانیت و مجتهد به تقابل مردم و سلطنت تغییر یافت و نتیجه اش پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی شد.