در محرمانه ژاپن چه گذشت/ یلدای کوتاه روحانی و آبه با توافق یا بدون توافق؟/ چرا کنفرانس خبری مشترک برگزار نشد؟
سفر یک روزه روحانی به ژاپن و دیدار با شینزو آبه نخست وزیر این کشور به پایان رسید؛ این سفر با تبلیغات ویژه رسانه های اصلاح طلب و حامیان دولت روبه رو شده است. تبلیغاتی که همانند همه شش سال گذشته همواره تکرار شده است.
...به گزارش کاوش نیوز: با این وجود گرچه حتی رسانه های اصلاح طلب نیز اذعان دارند، تحول خاصی برای اقتصاد و معیشت مردم قرار نیست قطعا اتفاق بیاتفد ولی امیدوارند شاید سفر به ژاپن روزنه ای هرچند کوچک برای حفظ ته مانده برجام برای دولت و اصلاح طلبان باشد.
همچنانکه بر اساس بیانیه رسمی دولت ژاپن، سفر روحانی به توکیو که برای نخستینبار از سال ۲۰۰۰ میلادی صورت میگیرد را میتوان اقدامی دیگر در چارچوب واسطهگری ژاپن میان ایران و آمریکا دانست.
نکته تلخ ماجرا هم این شده است که در ژاپن، نخست وزیر این کشور از روحانی خواست از اتخاذ گامهای بیشتری (کاهش تعهدات هستهای) که ممکن است به تضعیف این توافق منجر شود، خودداری کند! با این وجود روحانی هم البته تلویحاً از ژاپن درخواست میکند که باید با تحریمهای امریکا علیه ایران مقابله کند.
یلدای کوتاه روحانی و آبه و بدون توافق!
در همین حال، روزنامه خراسان نوشت: مذاکرات سران ایران و ژاپن که از مدت ها قبل تحلیل ها و پیش بینی ها درباره آن آغاز شده بود، روزگذشته بدون نشست خبری واعلام هیچ توافق خاصی پایان یافت.
با این که از مدت ها قبل تحلیل ها درباره سفر روحانی به ژاپن به ویژه از سوی رسانه های غربی آغاز وحتی سعی شده بود این سفر را در راستای حل و فصل اختلافات ایران و آمریکا جلوه دهند اما گفت و گوهای سران دو کشور که با ابتکار جالب چشم بادامی ها پشت میزی که با میوه های یلدایی تزیین شده بود برگزار شد، بدون امضای توافق یا تفاهم نامه ای پایان یافت و «روحانی» و «آبه» صرفا بر مواضع مشترک تهران و توکیو تاکید کردند.
با این حال علاوه بر روایت سایت اطلاع رسانی ریاست جمهوری ایران (president.ir)، خبرگزاری رسمی ژاپن موسوم به کیودو نیز روایت خودش را دارد و معتقد است بیشترین بخش مذاکرات روی برجام بوده است. با این حال این مذاکرات به توافق یا متن خاصی منتج نشد و حتی «آبه» و «روحانی» نشست خبری مشترک هم برگزار نکردند.(1)
باز هم محرمانه های دولتی
از سوی دیگر فرهیختگان نیز نوشت: رسانههای داخلی اخبار زیادی از توکیو نداشتند، یا بهتر بگوییم هیچ خبری از توکیو نداشتند، همه حتی خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی(ایرنا)، منتظر بودند تا پایگاه اطلاعرسانی رئیسجمهور اخبار توکیو را منتشر کند و آنها بازنشر دهند. بازنشر اخبار سفر اما گویای این بود که توافق هستهای و موضوعات پیرامونی آن در جریان گفتوگوهای مقامات ایران و ژاپنی بههیچعنوان کمرنگ نبوده، چنانکه روسای دو کشور پس از دیدارهای اولیه، محور توضیحات خود را بر همین موضوعات قرار دادند.
البته در میان سخنان برجامی دو طرف شاید مهمترین سخن خبری بود که در خط آخر متن منتشرشده در پایگاه اطلاعرسانی رئیسجمهور آمده بود، جایی که در میان اظهارات آبه شینزو آمده است ژاپن ضمن حمایت پیوسته از برجام، همکارییهای را با سه کشور اروپایی در این زمینه آغاز کرده است. بعدا البته خبر دیگری هم از سوی رویترز منتشر شد که گویای دقت آبه شینزو در برجام و تاکید او بر فرو نریختن آن است.
رویترز عصر روز گذشته در خبری به نقل از یک دیپلمات ژاپنی گفت: «آبه شینزو در دیدار با حسن روحانی، رئیسجمهور ایران نسبت به کاهش تعهدات هستهای ایران ابراز نگرانی کرده و از جمهوری اسلامی خواسته از اتخاذ گامهای بیشتری که ممکن است به تضعیف این توافق منجر شود، خودداری کند.» در کنار همه اینها اما نمیتوان از توئیت مهم شب گذشته حسن روحانی گذشت، همان اعلام موضع مهمی که بهنظر میرسد ناظر به اتفاقات جدیدی باشد. او دیروز در صفحه شخصی خود پس از دیدار با نخستوزیر ژاپن نوشت: «ایران از هر طرحی که بتواند موجب افزایش تبادلات اقتصادی بهویژه در حوزه انرژی و افزایش صادرات و فروش نفت بشود، استقبال میکند. در راستای منافع ملی خود از هیچگونه مذاکره و توافقی، رویگردان نیستیم.»
این عبارت دقیقا مشابه همان اظهارنظری است که وی ساعاتی قبل از دیدار محمدجواد ظریف و امانوئل مکرون در حاشیه اجلاس گذشته سران 7 بیان کرد و ناظر به احتمال توافقی بود که در پاریس احتمال آن میرفت. از اینرو بهنظر میرسد با استناد به این توئیت، باید مساله مذاکره را بیش از قبل جدی گرفت.همه این اقوال و گزارشها گویای این است که تلاشهای زیادی صورتگرفته تا توکیو مرکزی برای میانجیگری و برداشتن موانع برای ازسرگیری مذاکرات برجامی یا شبیه آن باشد، اما اینکه در تهران همچنان خبری از ارائه توضیح نیست، عجیبتر از همیشه است و بهنظر میرسد فرای آنچه در برجام رخ داد و با سطوح اطلاعرسانی بسیار پایین و محدود، مذاکرات انجام و توافق حاصل شد و البته خسارات ناشی از این محرمانگی و استفادهنکردن از نظرات کارشناسی بعدها به صورت آشکار نمایان شد، اینبار محرمانهتر از قبل احتمالا مساله مذاکره پیگرفته شده ولی خبری از آن نیست.
اندر مصائب محرمانگی البته حرفهای زیادی برای گفتن است که در این مجال تنها باید به بیان این مساله اکتفا کنیم که حالا همه میدانند رفتار محرمانه و سری از خصلتهای بارز دولتهای یازدهم و دوازدهم است و هربار که با این الگو مسیری از جانب آنها طیشده، خسارتهای بزرگی به کشور و مردم وارد شده است، از برجام گرفته، تا قراردادهای نفتی معروف به IPC و حتی همین اواخر ماجرای افزایش ناگهانی قیمت بنزین بدون اطلاع مردم و کارشناسان که خسارت عظیمی را به کشور وارد کرد و زمینه تشدید نارضایتی عمومی و نهایتا سوارشدن برخی اغتشاشگران بر این بستر را فراهم آورد.(2)
شرایط بدتر خواهد شد/ فکر نان باش که خربزه آب است
روزنامه وطن امروز نیز طی گزارشی نوشته است: بنا بر آنچه دولتیها و رسانههای وابسته به دولت میگویند ماحصل این توافق برای ایران گشایش اقتصادی است و همین موضوع انگیزه دولت را برای دستیابی به چنین توافقی بیشتر میکند. با این حال، آنچه در عمل اتفاق خواهد افتاد تغییر چندانی در وضعیت تحریمها و اقتصاد کشور و حتی مبادلات با دیگر کشورها بهوجود نخواهد آورد. اگر همانطور که برخی رسانهها یا کارشناسان گمانهزنی کردند حاصل این توافق انتقال بخشی از پول بلوکهشده نفت ایران باشد این ارز مسکن مقطعی است که پس از مصرف آن و اتمام تاثیرش بر اقتصاد کشور شرایط بهوجود آمده را بدتر از قبل خواهد کرد. راهحل عبور از فشار تحریمها نه مسکنهای مقطعی که اتکا به توانمندیهای داخلی و تغییرات اساسی در ساختار بودجه است؛ موضوعی که عملکرد روحانی نشان داده وی آن را جدی نمیگیرد. روحانی و به تبع آن مردم ایران از پیوند زدن اقتصاد با سیاست خارجی و دلخوش کردن به امتیازات کشورهای غربی در ماجرای برجام گزیده شدهاند. شرایط امروز اقتصادی ایران نیز نتیجه همان دلخوشی و اعتماد سادهلوحانه به غرب و اجرای تعهداتش است. تکرار چنین اشتباهی وضعیت به مراتب بدتری از گذشته را به وجود خواهد آورد. باید فکر درمان ریشهای ساختار اقتصادی و تاثیرپذیری آن از تحولات خارجی کرد. وگرنه توافقات مقطعی برای برون رفت از وضعیت فعلی چندان افاقه نمیکند و یادآور همان ضربالمثل معروف است که: «فکر نان باش که خربزه آب است».(3)
چرا نباید به مذاکره خوش بین بود؟
در بخش دیگری از گزارش فرهختگان درباره ابعاد سفر روحانی به ژاپن آمده است: این روزها در توجیه چرایی مناسببودن زمان آغاز گفتوگوها میان مقامات ایران و آمریکا استدلالهای سست و ضعیفی مطرح شده است. حامیان دوآتیشه حسن روحانی که در برخی زمینهها مثل خوشبینی به غرب، گوی سبقت را از حسن روحانی و محمدجواد ظریف ربودهاند با استناد به مسائلی چون استیضاح ترامپ در آمریکا یا درپیشبودن انتخابات ریاستجمهوری این کشور ابراز میکنند که شرایط مناسبی برای آغاز گفتوگوها فراهم شده است و به دولت هم پیشنهاد میکنند که روی دیوار ژاپن یادگاری که نه، توافق بنویسد و آن را امضا کند شاید که ایران هم راه ژاپن را برود و توسعهیافتگی را در سطوح ژاپنی آن تجربه کند.کارشناسان منصف حتی آنهایی که حامی دولت حسن روحانی هستند، اما نظر متفاوتی دارند و با ادله بسیاری مذاکره با ترامپ را مضر میدانند و بالاتر از آن انتخاب چنین زمانی را برای این کار زیانبارتر توصیف میکنند، آنها با مثالزدن تجربههای این چند سال ازجمله آنچه میان آمریکا و کرهشمالی گذشت، میگویند مذاکره با فردی چون ترامپ بهصلاح نیست و علاوهبر آن شرایط امروز کشور هم مقتضی آغاز یک گفتوگو از نقطهقوت نخواهد بود. در ادامه برخی از این دلایل را بهطور خلاصه شرح میدهیم.
اول ورود به هر میز مذاکرهای نیازمند اقتدار درونی است، امروز اما دولت با اقدام ناشیانهای که در افزایش ناگهانی نرخ بنزین داشت، پشتوانه مردمی خود را بهشدت کاهش داده و همه چه در داخل و چه در خارج میدانند که او از پشتوانه قبلی حتی میان نمایندگان مجلس برخوردار نیست. حضور در جریان یک مذاکره آنهم با آشوبهایی که بهتازگی پشتسر گذاشته شده خطایی است که از منظر دیپلماتیک عواقب ناخوشایندی خواهد داشت و طرف مقابل را مطمئن میکند که میتواند با افزایش مطالبات خود کفه توافق را به سمت خود سنگین کند.
دوم استیضاح دونالد ترامپ بهزعم تمامی کارشناسان داخلی و خارجی به نتیجه نهایی نخواهد رسید و ترامپ به فعالیت خود در کاخ سفید ادامه خواهد داد و به احتمال قوی هم این استیضاح در کاهش محبوبیت او در جریان انتخابات اکتبر 2020 تاثیر بهسزایی نخواهد داشت، از اینرو دل بستن به چنین مسالهای بههیچعنوان قابل قبول نخواهد بود، صرفنظر از این نکته، گزاره مشخص این است که سیاست خارجی بهویژه مسائل مربوط به ایران موضوعات نهچندان موثری در جریان انتخابات آمریکا و در میان افکارعمومی رایدهندگان این کشور است، لذا از این منظر هم نباید روی «نیاز» ترامپ حساب باز کرد.
سوم در جریان تمامی تحولات سال 98 از مسائل داخلی مانند اغتشاشات بنزینی گرفته تا مسائل خارجی مانند بحران عراق یا افزایش تحریمهای آمریکا علیه ایران که مداوم تکرار میشود، تلاطمات بازارهایی چون بازار ارز از سوی بانک مرکزی مهار شده است، از طرفی آمارهای مراکزی چون بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول هم گویای تخلیهشدن فشارهای تحریمی به ایران است و بهنظر میرسد تهران میتواند این ثبات نسبی شکلگرفته را با تدابیری بهبود ببخشد (البته اگر اقداماتی مانند ماجرای بنزین همهچیز را بههم نریزد).
چهارم آنچنانکه پیش از این مقامات ایران گفته بودند، پیششرط هرگونه مذاکرهای بازگشت ترامپ به برجام است، این البته کف ماجراست و کارشناسان در تهران میگویند ایران نباید از حق خود بگذرد و از گرفتن خسارتهای سنگینی که خروج آمریکا از برجام در پی داشت، صرفنظر کند. با این وصف و مقایسه آن با اخباری که این روزها به گوش میرسد، حرکت در چنین مسیری آغاز نشده است و غیر از آن هم منافع ملی را تامین نخواهد کرد.(4)
منبع:جهان نیوز
پی نوشت:
1)http://www.khorasannews.com/newspaper/page/20272/16/682349/0
2)http://farhikhtegandaily.com/news/35324
3)http://www.vatanemrooz.ir/?nid=2821&pid=2&type=0
4)http://farhikhtegandaily.com/news/35324
برای ارسال نظر، باید در سایت عضو شوید.
ارسال نظر